Begrotingsrechtmatigheid

Algemeen
Bij de rechtmatigheidscontrole vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. In de toelichting op het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) wordt de begrotingsrechtmatigheid als volgt omschreven:

“Financiële beheershandelingen die ten grondslag liggen aan de baten en lasten, alsmede de balansposten, dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s (begrotingscriterium). In de begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door de Raad zijn vastgesteld. Dit houdt in dat de financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, waarbij het juiste programma, de toereikendheid van het begrotingsbedrag, evenals het begrotingsjaar van belang zijn.”

Binnen dit kader zijn een aantal verschillende begrotingsoverschrijdingen te onderscheiden. Bij de toetsing van begrotingsafwijkingen kunnen, volgens de commissie BBV, ten minste de volgende “soorten” begrotingsafwijkingen worden onderkend:

Bij de onderstaande programma’s is sprake van een overschrijding van de lasten ten opzichte van de geactualiseerde begroting. Lastenoverschrijdingen die op grond van het voorgaande als onrechtmatig moeten worden gekwalificeerd zijn in de analyse begrotingsoverschrijdingen toegelicht.

Analyse begrotingsoverschrijdingen
Aangezien een lastenoverschrijding op programmaniveau een saldo is van meerdere onderdelen binnen een programma, is het mogelijk dat de nadere uitsplitsing van de overschrijdingen kan leiden tot een hoger bedrag aan overschrijdingen dan het saldo van overschrijdingen op het programma. Op bepaalde programmaonderdelen zijn namelijk ook lagere lasten dan begroot gerealiseerd. Deze zijn in het kader van de beoordeling van de begrotingsrechtmatigheid buiten beschouwing gelaten. In onderstaande analyse is een ondergrens gehanteerd van € 50.000 ten opzichte van de actuele begroting.

Bestuur en ondersteuning € 1.029.000 meer lasten
Deze overschrijding wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een extra storting in de pensioenvoorzieningen voor (ex)wethouders. De omvang van de voorzieningen is bij alle gemeenten in 2019 sterk gestegen ten opzichte van 2018. Dit heeft een aantal oorzaken, waarvan de extreem lage rekenrente (vastgesteld door DNB in november 2019) en de aanpassing van de sterftetabel de hoofdoorzaken zijn. Dit is pas na de 2e tussentijdse rapportage inzichtelijk geworden en om die reden niet eerder met de raad gedeeld. Daarnaast is er in 2019 een nieuwe voorziening gevormd voor uit te keren wachtgelden aan voormalig wethouders. Dit is eerst bij het opstellen van de jaarrekening 2019, na overleg met de accountant, besloten.

Sociaal Domein € 4.487.000 meer lasten
De overschrijding op dit programma bestaat voornamelijk uit twee redenen:

• Wmo: Dit betreft openeinderegeling. De gemeenteraad is na de 2e tussentijdse rapportage meerdere keren geïnformeerd over de tekorten. Deze overschrijding is dus gemeld (zie raadsbrieven 1424, 1570 en 1624).
• Jeugd: Dit betreft een openeinderegeling. Tegenover de lastenoverschrijding staat de compensatieregeling Voogdij/18+ op het programma Algemene dekkingsmiddelen. De Gemeenteraad is geïnformeerd via raadsbrieven (zie raadsbrief 1317 en bijlage 1317).

Omdat dit openeinderegelingen zijn blijkt vaak vanwege dit open karakter eerst bij het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding. Alleen al om die reden tellen deze overschrijdingen niet mee in het rechtmatigheidsoordeel van de accountant. Daarnaast zijn de genoemde overschrijdingen gemeld aan de gemeenteraad.

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien meer lasten € 172.000
Er is een totale overschrijding op de lasten van € 172.000. Deze overschrijding zit op het taakveld treasury en wordt ruimschoots gecompenseerd door een hogere bate op datzelfde taakveld.

Mutaties reserves € 2.883.000 meer lasten en € 2.886.000 meer baten
Bij een verantwoord financieel beleid past het aanhouden van een degelijk weerstandsvermogen. In de nota Reserves en Weerstandsvermogen 2017 van de gemeente Leidschendam - Voorburg is vastgelegd dat minimaal 1,0 en maximaal 1,4 x het totaalbedrag van de gekwantificeerde risico’s als weerstandsvermogen wordt aangehouden in de algemene reserve met bufferfunctie. De risico’s worden bij de begroting en de jaarrekening geactualiseerd. Bij onderschrijding van het minimum van 1,0 wordt de ‘algemene reserve met bufferfunctie’ in beginsel aangevuld vanuit de algemene reserve vrij besteedbaar. In Leidschendam-Voorburg wordt vanuit het voorzichtigheidsbeginsel steeds gerekend met 1,2 (het gemiddelde van 1,0 en 1,4). Bij het opstellen van de jaarrekening 2019 zijn de risico's opnieuw gekwantificeerd met als gevolg dat er uit de algemene reserve vrij besteedbaar € 2.800.000 moest worden onttrokken (bate) en dat ditzelfde bedrag in de algemene reserve met bufferfunctie moest worden gestort (last). Omdat ten tijde van het opstellen van de begroting 2019 de risico's anders zijn ingeschat is deze mutatie tussen de twee reserves niet in de begroting 2019 opgenomen, met als gevolg dat er nu zowel in de baten als in de lasten een verschil ontstaat tussen de ramingen (begroting) en de realisatie (jaarrekening).
Omdat de risico’s eerst bij het opmaken van de jaarrekening kunnen worden becijferd wordt ook pas bij de jaarrekening bekend tot welk niveau de algemene reserve met bufferfunctie moet worden aangevuld. Bovendien wordt de overschrijding aan de lasten kant gecompenseerd door een bate vanwege de onttrekking aan de algemene reserve. Om die reden tellen deze overschrijdingen niet mee in het rechtmatigheidsoordeel van de accountant.

Vennootschapsbelasting € 131.000 meer lasten
De aangiftes vennootschapsbelasting over de jaren 2016 en 2017 zijn aan de belastingdienst gestuurd op 26 juli 2019. De eerste (voorlopige) aanslagen zijn ontvangen op 14 september 2019. Dit betekent dat de aanslagen te laat waren om mee te nemen bij de eerste tussentijdse rapportage. Het resultaat van de aangiftes had wel meegenomen kunnen worden bij de tweede tussentijdse rapportage 2019. Dit is niet gedaan, omdat er tevens bezwaar is aangetekend tegen deze aanslagen vennootschapsbelasting. Wij zijn vooralsnog van mening dat de gemeente Leidschendam-Voorburg geen vennootschapsbelasting verschuldigd is over de genoemde jaren. De belastingdienst heeft nog geen uitspraak gedaan op onze bezwaarschriften. Voorzichtigheidshalve hebben wij de opgelegde aanslagen als last genomen.

Investeringskrediet Pilot Hemelwaterafvoer € 78.000 meer lasten
Het grote succes van de maatregelen waren van tevoren niet voorzien, dit was ook niet bekend bij de tweede tussentijdse rapportage. Echter kan de overschrijding binnen riolering opgevangen worden doordat er op investering 20191044 (levensduur verlengende reparaties en renovaties) een meevaller zit die deels ter dekking voor deze overschrijding ingezet kan worden waardoor het geheel niet tot hogere kapitaallasten zal leiden

Toelichting op overschrijding jaarschijven nog niet afgesloten kredieten
Zolang aannemelijk is dat het totaal van de uitgaven binnen het door de gemeenteraad gevoteerde investeringsbudget blijven, levert de overschrijding van een jaarschijf-tenzij anders door de raad besloten- geen onrechtmatigheid op. Reden waarom deze ook niet in deze paragraaf zijn opgenomen.